Στατίνες και καρδιαγγειακός κίνδυνος - Συχνές ερωτήσεις

Ε: Μου έχουν πει ότι κινδυνεύω από καρδιακή προσβολή ή εγκεφαλικό. Πώς μπορεί να με βοηθήσουν οι στατίνες;

Α: Οι στατίνες μειώνουν τα επίπεδα της χοληστερίνης αίματος και μειώνουν τον κίνδυνο σοβαρών καρδιαγγειακών συμβαμάτων, περιλαμβανομένων της καρδιακής προσβολής και του εγκεφαλικού. Τα δισκία στατινών περιλαμβάνουν ένα από τα ακόλουθα ενεργά συστατικά: ατορβαστατίνη, φλουβαστατίνη, πραβαστατίνη, ροσουβαστατίνη ή σιμβαστατίνη.

Εάν υποστείτε καρδιακή προσβολή ή ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο, ο κίνδυνος να υποστείτε νέο καρδιαγγειακό συμβάν είναι υψηλός – οπότε γενικά συνιστάται μια στατίνη για την μείωση αυτού του κινδύνου. 

Μπορεί επίσης να έχετε αυξημένο κίνδυνο καρδιαγγειακού συμβάματος ακόμα και εάν δεν σας έχει διαγνωστεί καρδιαγγειακή νόσος. Αυτό μπορεί να συμβαίνει επειδή έχετε διάφορους παράγοντες κινδύνου ή συνδυασμούς αυτών (όπως οικογενειακό ιστορικό καρδιαγγειακών προβλημάτων, ή νόσους όπως ο διαβήτης ή νεφροπάθειες) που μπορούν να προκαλέσουν προβλήματα στα αιμοφόρα αγγεία. Σε αυτές τις περιπτώσεις , η στατίνη βοηθά στην μείωση του κινδύνου καρδιαγγειακών συμβαμάτων .

Δεδομένα από μεγάλη ανασκόπηση κλινικών μελετών σε άτομα αυξημένου κινδύνου έδειξε ότι οι στατίνες μπορούν να μειώσουν σημαντικά τις πιθανότητες εμφάνισης μείζονος καρδιαγγειακού συμβάματος -κατά μέσω όρο περίπου 20%.

Αυτό σημαίνει ότι εάν σας έχει πει ο ιατρός ότι έχετε 1 στις 5 πιθανότητες να υποστείτε καρδιαγγειακό συμβάν στα προσεχή 5 χρόνια , τότε λαμβάνοντας στατίνη θα μπορούσατε να τον μειώσετε σε περίπου 1 στις 7 πιθανότητες.

Ε:Γιατί μπορεί να μας βλάψει η αυξημένη χοληστερίνη;

Α: Η χοληστερίνη είναι ένα είδος λιπιδίου που το χρησιμοποιεί το σώμα μας για σημαντικές καθημερινές λειτουργίες, όπως η σύνθεση των ορμονών και η κατασκευή και επιδιόρθωση των κυττάρων. Για να φτάσει στα κύτταρα σε όλο το σώμα η χοληστερίνη προσκολλάται σε μια μεταφορική ουσία που καλείται λιποπρωτείνη που μπορεί να ταξιδεύει με τη ροή του αίματος. Οι δύο πιο κοινοί τύποι λιποπρωτείνης είναι η HDL (high density lipoprotein) ή «καλή» χοληστερίνη και LDL (low density lipoprotein) ή «κακή» χοληστερίνη.

Τα υψηλά επίπεδα HDL είναι καλά για την καρδιά , επειδή αυτή η λιποπρωτείνη βοηθά την απομάκρυνση της χοληστερίνης από τα  κύτταρα, μέσω του αίματος στο ήπαρ για επεξεργασία ή αποβολή από το σώμα. Η LDL από την άλλη μεταφέρει χοληστερίνη από το αίμα στα κύτταρα του σώματος. Αυτός ο τύπος της λιποπρωτείνης μπορεί να αποθηκεύει χοληστερίνη στο τοίχωμα των αρτηριών, προκαλώντας μια εναπόθεση χοληστερίνης (που καλείται πλάκα), και που μπορεί τελικά να προκαλέσει στένωμα των αρτηριών. Αυτό γνωστό και σαν αθηροσκλήρωση μπορεί να έχει σαν αποτέλεσμα πόνο στο στήθος (στηθάγχη), καρδιακή προσβολή ή εγκεφαλικό. Οπότε , με αυξημένα επίπεδα LDL μπορεί να αυξηθεί ο κίνδυνος καρδιαγγειακών νόσων όπως η καρδιακή προσβολή και το εγκεφαλικό.

Α: Γενικά συνταγογραφείται στατίνη με βάση την πιθανότητα καρδιαγγειακού συμβάματος του ασθενούς όπως καρδιακή προσβολή ή εγκεφαλικό. Όσο πιο αυξημένος είναι ο καρδιαγγειακός κίνδυνο, τόσο πιθανότερο είναι να σας χορηγηθεί στατίνη. Σε κάποιες περιπτώσεις αυτό μπορεί να σημαίνει να λαμβάνεται στατίνη ακόμα και εάν τα επίπεδα χοληστερίνης είναι φυσιολογικά. 

Κλινικές μελέτες, όπως η Heart Protection Study (που περιλάμβανε πάνω από 20.000 άτομα), έχουν δείξει ότι οι στατίνες μειώνουν τις πιθανότητες καρδιαγγειακών συμβαμάτων ατόμων υψηλού κινδύνου- είτε έχουν αυξημένα επίπεδα χοληστερίνης είτε όχι.

Ένας ιατρός μπορεί να αξιολογήσει πόσο πιθανό είναι να έχετε ένα καρδιαγγειακό συμβάν τα προσεχή 5 χρόνια (γνωστό και σαν απόλυτο κίνδυνο) υπολογίζοντας των καρδιακό και εγκεφαλικό κίνδυνο.

Για τον καθορισμό κινδύνου ο ιατρός σας θα ενδιαφερθεί για τα επίπεδα χοληστερίνης επιπλέον άλλων παραγόντων κινδύνου όπως:

·       Ηλικία (ο κίνδυνος αυξάνεται όσο μεγαλώνετε)

·       Φύλο (οι άντρες έχουν την τάση να έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο)

·        Αρτηριακή πίεση (τα αυξημένα επίπεδα , αυξάνουν τον κίνδυνο)

·       Τρόπος ζωής (π.χ. εάν καπνίζετε)

·       Άλλα ιατρικά προβλήματα, όπως ο διαβήτης.

Επίσης θα πρέπει να γνωρίζουν εάν υπάρχει ιστορικό καρδιαγγειακής νόσου ιδιαίτερα καρδιακής προσβολής ή εγκεφαλικού στην οικογένειά σας.

Ε: Είναι οι στατίνες ο μόνος τρόπος διαχείρισης του καρδιαγγειακού κινδύνου;

Α: Οι στατίνες είναι μια σημαντική θεραπεία που βοηθά πολλούς ανθρώπους να διαχειριστούν τον καρδιαγγειακό τους κίνδυνο.

Οι αλλαγές στην διατροφή και τον τρόπο ζωής είναι επίσης βασικές για την μείωση του καρδιαγγειακού κινδύνου. Οι ισχύοντες κατευθυντήριες οδηγίες προτείνουν τα ακόλουθα:

·       Διακοπή καπνίσματος

·       Μια υγιεινή διατροφή περιλαμβάνει πολλά φρούτα, λαχανικά, δημητριακά ολικής άλεσης, άπαχο κρέας, πουλερικά, ψάρια, αυγά, ξηρούς καρπούς και σπόρους, σαλάτες και φασόλια, και γαλακτοκομικά με χαμηλά λιπαρά.

·        Περιορισμός κορεσμένων και τρανς λιπαρών (γνωστά και ως υδρογονωμένα ή μερικώς υδρογονωμένα λιπαρά, που βρίσκονται κυρίως στα επεξεργασμένα τρόφιμα όπως τα ψημένα ή τηγανισμένα τρόφιμα)

·       Περιορισμός αλατιού και αλκοόλ

·       Άσκηση τουλάχιστον 30 λεπτά τις περισσότερες μέρες

·       Διατήρηση υγιούς βάρους

Εάν αντιμετωπίζετε υψηλό κίνδυνο καρδιαγγειακών προβλημάτων, μόνο οι αλλαγές στον τρόπο ζωής και τη δίαιτα μπορεί να μην επαρκούν για την μείωση του κινδύνου σας. Ο ιατρός σας θα συζητήσει την ανάγκη έναρξης θεραπείας με στατίνες και άλλα φάρμακα (όπως αντιυπερτασικά)για την μείωση του καρδιαγγειακού κινδύνου σας. Αυτό ισχύει επίσης και για κάποια άτομα μέσου κινδύνου που αδυνατούν να μειώσουν τον κίνδυνο μόνο με δίαιτα και αλλαγές του τρόπου ζωής. 

Ε: Είναι ασφαλής η λήψη στατινών;

Α: Όλα τα φάρμακα (συνταγογραφόμενα και μη) μπορεί να έχουν παρενέργειες. Οι πιθανότητες εμφάνισης παρενεργειών μπορεί να διαφέρουν από άτομο σε άτομο. Εάν σας συστηθεί ή σας έχει συνταγογραφηθεί στατίνη είναι σημαντικό να συζητήσετε τις πιθανές παρενέργειες με τον ιατρό ή τον φαρμακοποιό σας. Για τους περισσότερους ανθρώπους με υψηλό κίνδυνο καρδιακής προσβολής ή εγκεφαλικού, τα κλινικά δεδομένα δείχνουν ότι τα οφέλη της μείωσης του καρδιαγγειακού κινδύνου από την αγωγή με στατίνη είναι μεγαλύτερα από τον πιθανό κίνδυνο των όποιων παρενεργειών.

Δεν εμφανίζονται σε όλους παρενέργειες , ακόμα και όταν λαμβάνουν το ίδιο σκεύασμα στην ίδια δοσολογία. Όλα τα συνταγογραφόμενα φάρμακα συμπεριλαμβανομένων των στατινών πρέπει να αποδείξουν την ασφάλειά τους και την αποτελεσματικότητά τους σε ανθρώπους προτού πάρουν άδεια πώλησης.

Οι περισσότερες παρενέργειες των στατινών είναι ήπιες και παροδικές. Πρόσφατη ανασκόπηση 135 διαφορετικών μελετών- περιλαμβανομένων και δεδομένων ασφάλειας από περίπου 250.000 άτομα- βρήκε ότι οι στατίνες ήταν καλά ανεκτές από τους περισσότερους και είχαν λίγες ανεπιθύμητες ενέργειες. Εντοπίστηκε μια ελαφρά αύξηση του διαβήτη  και αυξημένες τιμές ηπατικών ενζύμων.

Εάν πιστεύετε ότι εμφανίζετε παρενέργειες από την στατίνη σας  ή άλλο φάρμακο, επικοινωνήστε με τον ιατρό ή τον φαρμακοποιό σας. Σε κάποιες περιπτώσεις ο ιατρός σας μπορεί να χρειαστεί να μειώσει την δοσολογία , να διακόψει την αγωγή με στατίνες ή να σας ξεκινήσει διαφορετική στατίνη. Μη σταματήσετε την αγωγή σας αν δεν σας το συστήσει ο ιατρός σας. 

Ε:Μπορούν οι στατίνες να προκαλέσουν μυϊκή βλάβη;

Α: Ο μυϊκός πόνος ή η αδυναμία είναι γνωστή παρενέργεια των στατινών. Συχνότερα εμφανίζονται σε ασθενείς με υψηλότερες δοσολογίες , αλλά και άλλοι μπορεί να βρίσκονται σε κίνδυνο ιδιαίτερα οι ηλικιωμένοι.

Ο μυϊκός πόνος (μυαλγία) είναι συχνότερη και εμφανίζεται περίπου στο 5-15% των ατόμων που λαμβάνουν στατίνη. Σοβαρότερες μυϊκές ανεπιθύμητες ενέργειες όπως η μυϊκή φλεγμονή (μυοσίτιδα) και μυϊκή καταστροφή (ραβδομυόλυση) είναι ιδιαίτερα σπάνιες.  

 Οι στατίνες μπορεί να μην είναι ο μοναδικός λόγος μυϊκού πόνου ,οπότε συζητήστε κάθε μυϊκό πόνο ή αδυναμία με τον ιατρό σας ώστε να διερευνηθούν τα αίτια.

Πληροφορίες για τις μυϊκές παρενέργειες των στατινών στις οδηγίες χρήσης. 

________________________________________

Ε: Θα έχω απώλεια μνήμης εάν πάρω στατίνη;

Α: Η απώλεια μνήμης έχει αναφερθεί σαν πιθανή παρενέργεια των στατινών. Όμως ο αριθμός των περιπτώσεων είναι μικρός και για τους περισσότερους ανθρώπους τα συμπτώματα υποχώρησαν με την διακοπή της στατίνης. Πρόσφατες ανασκοπήσεις των διαθέσιμων δεδομένων έχουν εξετάσει στενά αυτήν την πιθανή παρενέργεια και καταλήγουν ότι είναι σπάνια,

Ε: Οι στατίνες προκαλούν διαβήτη;

Α: Ένας ελαφρά αυξημένος κίνδυνος διαβήτη έχει παρατηρηθεί στις μελέτες στατινών

Σε πρόσφατη ανασκόπηση των μελετών σε πάνω από 91.000 άτομα, υπήρχε αυξημένος επιπολασμός διαβήτη τύπου 2 σε άτομα που ελάμβαναν στατίνη σε σύγκριση με άτομα που δεν λάμβαναν στατίνη. Η αύξηση του κίνδυνου ήταν πολύ μικρή- μία παραπάνω περίπτωση διαβήτη για κάθε 255 άτομα που ελάμβαναν στατίνη για 4 χρόνια.  

Η ανασκόπηση επίσης έδειξε ότι τα οφέλη λήψης στατίνης για την μείωση του καρδιαγγειακού κινδύνου σαφώς ήταν μεγαλύτερα από τον πιθανό κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη.

Μιλήστε στον ιατρό σας εάν λαμβάνεται στατίνη και εάν ανησυχείτε για την εμφάνιση διαβήτη. Ο ιατρός σας μπορεί να συζητήσει μαζί σας τα οφέλη και τους κινδύνους της αγωγής σας μαζί σας.

Ε: Ποια είναι τα «ισχυρά δεδομένα» για τις στατίνες που ακούμε συνεχώς;

Α: Τα δεδομένα για τις στατίνες προέρχονται από πολλές διαφορετικές κλινικές μελέτες τα τελευταία 30 χρόνια. Για την ακρίβεια η περιπλοκότητα της κλινικής έρευνας είναι ένας από τους λόγους για τον διάλογο για τον ρόλο των στατινών.

Οι μελέτες των στατινών έχουν διεξαχθεί σε μεγάλη γκάμα ομάδων, συμπεριλαμβανομένων ηλικιωμένων και νέων, ατόμων με υψηλό ή χαμηλό καρδιαγγειακό κίνδυνο , και άτομα με ή χωρίς διαβήτη.

Αυτές οι διαφορές μπορεί να δυσκολεύουν την ερμηνεία των ευρημάτων των στατινών , ιδιαίτερα εάν καταλήγουν σε διαφορετικά ή αντικρουόμενα δεδομένα.

Τα τελευταία χρόνια, τα ευρήματα των μελετών των στατινών έχουν αναλυθεί προσεκτικά από διάφορους ερευνητικούς οργανισμούς περιλαμβανομένων των Cochrane Collaboration, της Cholesterol Treatment Trialists Collaboration και την ομάδα PROSPERO. Αυτοί οι οργανισμοί διεξάγουν μεγάλες ανασκοπήσεις των δεδομένων των στατινών συγκεντρώνοντας τα αποτελέσματα διαφόρων μελετών (μέθοδος που ονομάζεται «μετά- ανάλυση»).

Η συγκέντρωση δεδομένων με αυτόν τον τρόπο είναι επιστημονικά ασφαλής, και μπορεί να βοηθήσει στην κατανόηση της επίδρασης των στατινών στον καρδιαγγειακό κίνδυνο σε πολλές διαφορετικές περιπτώσεις. Συνολικά, αυτές οι μεγάλες ανασκοπήσεις συμφωνούν ότι οι στατίνες μπορούν να μειώσουν την πιθανότητα καρδιακής προσβολής ή εγκεφαλικού των ατόμων υψηλού κινδύνου, ανεξαρτήτως:

·       Εάν έχει προηγηθεί καρδιαγγειακό επεισόδιο

·       Εάν έχουν υψηλή ή φυσιολογική χοληστερίνη αίματος

Ε: Ακόμα δεν είμαι σίγουρος εάν πρέπει να πάρω στατίνη ή όχι;

Α: Εάν λαμβάνεται στατίνη και έχετε κάποιες ανησυχίες, μην διακόψετε την αγωγή σας χωρίς να ενημερώσεται τον ιατρό ή τον φαρμακοποιό σας πρώτα.

Είναι σημαντικό για σας και τον ιατρό σας να συζητήσετε τον καρδιαγγειακό κίνδυνο και το πώς θα σας ωφελήσει η στατίνη. Λαμβάνοντας οποιοδήποτε φάρμακο έχει οφέλη και κινδύνους.