Η αρτηριοσκλήρωση είναι μια εκφυλιστική νόσος των αρτηριών που έχει σαν αποτέλεσμα πλάκες που αποτελούνται από νεκρωμένα κύτταρα, λιπίδια και κρυστάλλους χοληστερόλης. Αυτές οι πλάκες μπορούν γίνουν συμπτωματικές προκαλώντας στένωση, εμβολισμό ή θρόμβωση. Η αρτηριοσκλήρωση είναι μια διάχυτη διαδικασία με προτίμηση σε συγκεκριμένες αρτηρίες. Το άρθρο περιγράφει το ιστορικό και τις επιπτώσεις της διαδικασίας αυτής στην εξωκράνια μοίρα της καρωτίδας αρτηρίας.
Οι αρχαίοι Έλληνες αναγνώρισαν την σημασία της εξωκράνιας μοίρας της καρωτίδας αρτηρίας και την κάρωση που σημαίνει υπνηλία. Το 1875 ο Growers περιέγραψε έναν ασθενή με δεξιά ημιπληγία που αποδόθηκε σε αποφραγμένη αριστερή καρωτίδα αρτηρία. Το 1914 ο Hunt τόνισε την σχέση ανάμεσα στην νόσο εξωκράνιας μοίρας καρωτίδων και το εγκεφαλικό χρησιμοποιώντας την φράση εγκεφαλική παροδική πάρεση. Η χειρουργική αντιμετώπιση του εγκεφαλικού προτάθηκε το 1951 από τον Fisher που δήλωσε ότι: «Θα μπορούσαμε να πούμε ότι κάποια μέρα ο αγγειοχειρουργός θα βρει τρόπο να παρακάμψει το αποφραγμένο τμήμα της αρτηρίας στην περίοδο των πρόδρομων παροδικών συμπτωμάτων.»
Η πρώτη ανακοίνωση επιτυχούς χειρουργικής εκτομής καρωτιδικής πλάκας και πρωτογενούς αναστόμωσης ήρθε από τους Eastcott, Pickering, και Rob το 1954. Το 1975 ο DeBakey ανέφερε την παρακολούθηση για 19 χρόνια καρωτιδικής ενδαρτηρεκτομής, της επέμβασης που πλέον χρησιμοποιείται για την χειρουργική αντιμετώπιση της αρτηριοσκληρωτικής νόσου του καρωτιδικού βολβού.
Πρόβλημα
Το εγκεφαλικό από κάθε αίτιο αντιπροσωπεύει την τρίτη κύρια αιτία θανάτου στις Η.Π.Α. Μισό εκατομμύριο νέα εγκεφαλικά συμβαίνουν κάθε χρόνο στις Η.Π.Α., και έχουν σαν αποτέλεσμα περίπου 150.000 θανάτους. Το εγκεφαλικό είναι η κύρια αιτία σοβαρής μακροχρόνιας αναπηρίας στις Η.Π.Α. Το άμεσο και έμμεσο κόστος του εγκεφαλικού στις Η.Π.Α. το 1997 εκτιμάται σε 40 δις $
Επιδημιολογία
Συχνότητα
Ο επιπολασμός νέων εγκεφαλικών είναι περίπου 160 περιπτώσεις ανά 100.000 πληθυσμό ανά έτος. Ο επιπολασμός και η θνητότητα των εγκεφαλικών έχει σταθεροποιηθεί τα τελευταία 10 χρόνια.
Ο κίνδυνος εγκεφαλικών αυξάνεται με την ηλικία, την υπέρταση, την παρουσία φυσήματος καρωτίδων, διαβήτη, κάπνισμα, κολπική μαρμαρυγή, παχυσαρκία, υπερλιπιδαιμία και τα αυξημένα επίπεδα ομοκυστείνης.
Αιτιολογία
Ενενήντα τα εκατό όλων των εξωκράνιων καρωτιδικών αλλοιώσεων οφείλονται σε αρτηριοσκλήρωση.
Το ακριβές αίτιο της αρτηριοσκλήρωσης είναι άγνωστο, και μπορεί να είναι το αποτέλεσμα πολλών παραγόντων. Η πρόταση αυτή αποτελεί απάντηση στην θεωρία του τραυματισμού. Λοιμώδεις παράγοντες, υπέρταση, υπερλιπιδαιμία και κάπνισμα έχουν θεωρηθεί πιθανά αίτια της αρτηριοσκλήρωσης.
Άλλα αίτια των καρωτιδικών αλλοιώσεων περιλαμβάνουν τα ακόλουθα:
· Ανευρύσματα
· Αρτηριίτιδα
· Καρωτιδικός διαχωρισμός
· Ελικώσεις πορείας
· Ινομυώδεις δυσπλασία
· Ακτινοβολία
· Αγγειόσπασμος
Παθοφυσιολογία
Πλέον, ο εμβολισμός θεωρήται ο συχνότερος μηχανισμός που προκαλεί ισχαιμικά εγκεφαλικά από αρτηριοσκληρωτικές βλάβες στον καρωτιδικό βολβό. Η θρόμβωση και η χαμηλή ροή είναι άλλοι πιθανοί μηχανισμοί.
Το εγκεφαλικό είναι από τις πιο καταστροφικές επιπλοκές της στένωσης καρωτίδας. Όμως, η στένωση καρωτίδας δεν είναι το μόνο αίτιο εγκεφαλικού. Για την ακρίβεια, θεωρήται ότι 45% των εγκεφαλικών σε ασθενείς με ασυμπτωματική στένωση της τάξεως του 60-99%, μπορεί να οφείλεται σε κενοτοποιώδη έμφρακτα ή καρδιακά έμβολα.
Εμφάνιση
· Παροδική αμαύρωση (παροδική απώλεια όρασης)
· Παροδικά Ισχαιμικά Εγκεφαλικά Επεισόδια (Π.Ι.Ε.Ε.)
· Επαναλαμβανόμενα Π.Ι.Ε.Ε. σε σύντομο χρονικό διάστημα
· Εγκεφαλικό σε εξέλιξη
· Εγκεφαλικό έμφρακτο
Ενδείξεις
Οι ακόλουθες αποτελούν ενδείξεις καρωτιδικής ενδαρτηρεκτομής με βάση προοπτικές τυχαιοποιημένες μελέτες:
· Οι συμπτωματικοί ασθενείς με άνω του 70% στενώσεις: παρατηρήθηκε καθαρό όφελος στην μελέτη North American Symptomatic Carotid Endarterectomy(NASCET), ομόπλευρο εγκεφαλικό εμφανίστηκε εντός 2ετίας σε 9% των ασθενών με επέμβαση και 26% με φαρμακευτική αντιμετώπιση.
· Οι συμπτωματικοί ασθενείς με άνω του 50-69% στενώσεις: Οριακό όφελος που φαίνεται να είναι μεγαλύτερο στους άντρες ασθενείς.
· Ασυμπτωματικοί ασθενείς με άνω του 60% στενώσεις: σημαντικά μικρότερο όφελος από ότι στους συμπτωματικούς ασθενείς με άνω του 70% στενώσεις.
Σημείωση
· Στη διαθέσιμη βιβλιογραφία υπάρχει σημαντική αλληλοεπικάλυψη στα ποσοστά στένωσης που χρησιμοποιούνται σαν όριο για καρωτιδική ενδαρτηρεκτομή. Γενικά, οι συμπτωματικοί ασθενείς με άνω του 50% στένωση και οι υγιείς ασυμπτωματικοί ασθενείς με άνω του 60% στένωση χρήζουν εκτίμησης για καρωτιδική ενδαρτηρεκτομή.
· Οι συμπτωματικές μελέτες περιέλαβαν ασθενείς με Π.Ι.Ε.Ε. ή ελάσσονα εγκεφαλικά εντός 3 μηνών από την ένταξη.
Σχετική ανατομία
Η καρωτίδα αρτηρία δεξιά εκφύεται από την ανώνυμη αρτηρία και αριστερά κατευθείαν από το αορτικό τόξο. Η καρωτίδα αρτηρία διογκώνεται στο μέσο του τραχήλου, σχηματίζοντας τον καρωτιδικό βολβό. Μετά διχάζεται στις έξω και έσω καρωτίδες αρτηρίες. Ο καρωτιδικός κόμβος και τα καρωτιδικά σωμάτια βρίσκονται στο διχασμό.
Αρτηριόγραμμα του αορτικού τόξου και των κλάδων του.
Αντενδείξεις
Οι αντενδείξεις της καρωτιδικής ενδαρτηρεκτομής περιλαμβάνουν τα ακόλουθα:
· Οι ασθενείς με σοβαρό νευρολογικό έλλειμα μετά από εγκεφαλικό έμφρακτο.
· Ασθενείς με αποφραχθείσα καρωτίδα αρτηρία
· Συνοδά νοσήματα που σημαντικά περιορίζουν το προσδόκιμο ζωής του ασθενούς
Εργαστηριακός έλεγχος
· Γενική αίματος
· Ηλεκτρολύτες, ουρία, κρεατινίνη
· Λιπιδαιμικό προφίλ
· Χρόνος προθρομβίνης (PT)/ χρόνος ενεργού θρομβοπλαστίνης (aPTT): κατά την διάρκεια της καρωτιδικής ενδαρτηρεκτομής χορηγείται ηπαρίνη, και είναι σημαντικό μα γνωρίζουμε προεγχειρητικά το PT/aPTT.
Απεικονιστικές μελέτες
· Αξονική ή μαγνητική εγκεφάλου: όλοι οι συμπτωματικοί ασθενείς πρέπει να κάνουν τομογραφία εγκεφάλου για να αποκλεισθούν οι ενδοκράνιες αλλοιώσεις και να εντοπισθούν παλιά και νέα εγκεφαλικά έμφρακτα.
Υπερηχογράφημα καρωτίδων
· Το υπερηχογράφημα καρωτίδων έγχρωμο ή μη, είναι η εξέταση εκλογής για την αξιολόγηση των καρωτιδικών στενώσεων.
· Πολλοί χειρουργοί αρκούνται στον προεγχειρητικό έλεγχο με υπερηχογράφημα καρωτίδων από πιστοποιημένο και αξιόπιστο εργαστήριο.
Μαγνητική αγγειογραφία καρωτίδων
· Η μαγνητική αγγειογραφία καρωτίδων (MRA) έχει την τάση να υπερτιμά την σημασία της στένωσης.
· Ο ακριβής της ρόλος δεν είναι ακόμα ξεκαθαρισμένος. Μπορεί να βοηθήσει στην επαλήθευση των ευρημάτων ενός υπερηχογραφήματος καρωτίδων με απόφραξη.
Άλλες εξετάσεις
· Ηλεκτροκαρδιογράφημα
· Στοιχεία προηγηθέντος εμφράγματος του μυοκαρδίου (ΟΕΜ) και ισχαιμικών αλλοιώσεων είναι σημαντικό να αξιολογηθούν.
· Το συχνότερο αίτιο θνητότητας μετά από καρωτιδική ενδαρτηρεκτομή είναι το ΟΕΜ.
Διαγνωστικές εξετάσεις
· Αρτηριογραφία τόξου καρωτίδων
· Η εξέταση χρησιμοποιήθηκε στην NASCET για την αξιολόγηση στενώσεων
· Η διάμετρος στο στενότερο σημείο της βλάβης διαιρείται δια του φυσιολογικής έσω διαμέτρου της καρωτιδικής αρτηρίας περιφερικά της βλάβης.
· Η εξέταση έχει σχετισθεί με κίνδυνο εγκεφαλικού 1-2%.
Φαρμακευτική αντιμετώπιση
Ι .Αντιαιμοπεταλιακά φάρμακα
· Ασπιρίνη (30–1350 mg qd) ακετυλιώνει μη αναστρέψιμα την κυκλοξυγενάση των αιμοπεταλίων, και άρα εμποδίζει την σύνθεση της θρομβοξάνης Α2. Η παραγωγή προστακυκλίνης στο ενδοθήλιο είναι μειωμένη, αλλά η επίδραση της είναι μη αναστρέψιμη και βραχύβια. Παρατηρήθηκε μείωση των εγκεφαλικών και θανάτων στους άντρες στην Canadian Cooperative Study Group.
· Τικλοδιπίνη (250 mg bid) είναι μια θειοπυριδίνη που μη αναστρέψιμα αλλοιώνει την μεμβράνη των αιμοπεταλίων και παρεμποδίζει την άθροιση των αιμοπεταλίων. Είναι περίπου 10% πιο αποτελεσματική από την ασπιρίνη. Στις τοξικές δράσεις της περιλαμβάνονται ουδετεροπενία και διάρροια.
· Κλοπιδογρέλη (75 mg qd) είναι παρόμοια με την τικλοδιπίνη, ο κίνδυνος ουδετεροπενίας είναι μικρός.
ΙΙ. Αντιπηκτική αγωγή
· Βαρφαρίνη (τιτλοποιημένη δόση με βάση το INR στόχο 2-3). Η χρήση της σε ασθενείς με μη καρδιακά έμβολα είναι αμφισβητήσιμη.
· Από τις παραπάνω ενδείξεις, η φαρμακευτική/συντηρητική αντιμετώπιση βρέθηκαν κατώτερες από την καρωτιδική ενδαρτηρεκτομή.
Χειρουργική θεραπεία
Ενδοαγγειακή θεραπεία (CAS)
Αγγειοπλαστική καρωτίδων και τοποθέτηση ενδοπρόθεσης (stent)
· Η αγγειοπλαστική και η τοποθέτηση stent καρωτίδας έχει αναδειχθεί σε βιώσιμη εναλλακτική επιλογή στην θεραπεία της καρωτιδικής αρτηριακής στένωσης. Η ταχεία ανάπτυξη και τεχνολογική πρόοδος επέτρεψαν σε αυτήν την παρέμβαση να αποτελέσει θεραπευτική στρατηγική, ειδικά σε ασθενείς αυξημένου κινδύνου.
· Πολλές μελέτες, περιλαμβανομένης και της Stenting and Angioplasty with Protection in Patients at High Risk for Endarterectomy (SAPPHIRE), βρήκαν ότι η CAS δεν υπολείπονταν σε σχέση με την καρωτιδική ενδαρτηρεκτομή (CEA) σε έναν χρόνο. Δημοσιευμένα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα δεν δείχνουν σημαντικές διαφορές στις ομάδες στην μελέτη προκαθορισμένου δευτερογενούς καταληκτικού σημείου, μια σύνθεση θανάτων στα 3 χρόνια, εγκεφαλικού, ή ΟΕΜ εντός 30 ημερών από την επέμβαση (ή θανάτου ή ομόπλευρου εγκεφαλικού μεταξύ 31 και 1080 ημερών).
· Η ενδαρτηρεκτομή αντί αγγειοπλαστικής σε ασθενείς με συμπτωματική σοβαρή στένωση καρωτίδων μελέτη (EVA-3S) έδειξε αυξημένο κίνδυνο εγκεφαλικού και θανάτου στην CAS, όμως , η προστασία του εγκεφάλου δεν χρησιμοποιήθηκε ομοιόμορφα και η διπλή αντιαιμοπεταλιακή αγωγή δεν χορηγήθηκε σε όλους τους ασθενείς.
· Άλλη μελέτη αξιολόγησε το αποτέλεσμα σε 2502 ασθενείς με συμπτωματική ή ασυμπτωματική καρωτιδική στένωση αφού υποβλήθηκαν σε αγγειοπλαστική καρωτιδικής αρτηρίας με τοποθέτηση ενδοπρόθεσης ή καρωτιδική ενδαρτηρεκτομή. Η μελέτη βρήκε ότι ο κίνδυνος εγκεφαλικού, εμφράγματος του μυοκαρδίου η θανάτου ήταν παρόμοιος στην αγγειοπλαστική και υψηλότερος κίνδυνος ΟΕΜ παρατηρήθηκε στην ενδαρτηρεκτομή.
· Οι περισσότερες μελέτες έδειξαν διάφορα αποτελέσματα με την CAS. Πολλές χρηματοδοτούνται από εταιρείες και κάποιες έχουν διαφορετικούς πληθυσμούς ασθενών (π.χ. συμπτωματικούς και ασυμπτωματικούς ασθενείς). Περαιτέρω τυχαιοποιημένες προοπτικές μελέτες χρειάζονται προτού βγουν συμπεράσματα. Παρά της προόδους στην αγγειοπλαστική καρωτίδων, η ενδαρτηρεκτομή παραμένει η επέμβαση εκλογής.
· Πλέον, τα Centers for Medicare and Medicaid Services (CMS)/ασφάλειες εγκρίνουν την CAS μόνο σε συμπτωματικούς ασθενείς με υψηλού βαθμού στένωση (>70%) που θεωρούνται υψηλού κινδύνου για CEA και έχουν ασυμπτωματικές καρωτιδικές στενώσεις άνω του 80%.
Περιγραφή της επέμβασης
· Η επέμβαση γίνεται είτε σε χειρουργείο με δυνατότητα C-arm είτε σε αγγειογράφο
· Τοπική αναισθησία και ήπια καταστολή χρησιμοποιείται ώστε να μπορούν να παρακολουθούν συνεχώς την νευρολογική κατάσταση του ασθενούς.
· Μέσω της προσπέλασης της μηριαίας αρτηρίας διενεργείται αρτηριογραφία αορτικού τόξου.
· Η πάσχουσα πλευρά καθετηριάζεται και διενεργείται εκλεκτική καρωτιδική αρτηριογραφία. Στη συνέχεια ένα μακρύ θηκάρι/ long sheath τοποθετείται μέσω του σύρματος στη κοινή καρωτίδα και ένα φίλτρο/ filter wire 0.014 inch τοποθετείται στην έσω καρωτίδα περιφερικά της βλάβης για προστασία από έμβολα. Στη συνέχεια μετά από κατάλληλες μετρήσεις, γίνονται διαστολές στη βλάβη γρήγορα με ένα μικρό μπαλόνι. Μετά τοποθετείται το stent και διαστέλλεται με μεγαλύτερο μπαλόνι. Στη συνέχεια διενεργείται αρτηριογραφία ώστε να ελεγχθεί το αποτέλεσμα στη βλάβη και ότι δεν παραμένουν άλλες ανωμαλίες από τις καρωτιδικές ή κρανιακές προβολές. Η επέμβαση ολοκληρώνεται, και στο σημείο προσπέλασης, η μηριαία αρτηρία τυπικά συγκλείνεται με συσκευή σύγκλισης.
· Ο ασθενή συνήθως παραμένει για παρακολούθηση ένα βράδυ και παίρνει εξιτήριο το άλλο πρωί.
Καρωτιδική ενδαρτηρεκτομή
· Για να αξιολογηθεί η σχετική βραχυπρόθεσμη ασφάλεια και η μεσοπρόθεσμη αποτελεσματικότητα της καρωτιδικής ενδαρτηρεκτομής έναντι της αγγειοπλαστικής καρωτίδων, οι Meier και συνεργάτες διεξήγαγαν συστηματική ανασκόπηση και μετά- ανάλυση 11 τυχαιοποιημένων ελεγχόμενων κλινικών μελετών. Η καρωτιδική ενδαρτηρεκτομή είχε χαμηλό κίνδυνο περιεπεμβατικής θνητότητας ή εγκεφαλικού από ότι η αγγειοπλαστική καρωτίδων (odds ratio [OR], 0.67, 95% διάστημα εμπιστοσύνης [CI], 0.47-0.9, P=0.025),κυρίως λόγω μειωμένου κινδύνου εγκεφαλικού (0.65, 0.43 με 1.00, P=0.049).
· Όμως, ο κίνδυνος θανάτου (OR, 1.14, CI, 0.56-2.31, P=0.727) και το σύνθετο καταληκτικό σημείο θνητότητας ή εγκεφαλικού που προκαλεί αναπηρία (OR, 0.74, CI, 0.53-1.05, P=0.088) δεν διέφεραν σημαντικά στις δύο παρεμβάσεις. Οι πιθανότητες ΟΕΜ περιεπεμβατικά (OR, 2.69, CI, 1.06-6.79, P=0.036) ή τραυματισμού κρανιακού νεύρου (OR, 10.2, CI, 4.0-26.1, P< 0.001) ήταν μεγαλύτερες στην ομάδα καρωτιδικής ενδαρτηρεκτομής από ότι στην ομάδα αγγειοπλαστικής καρωτίδων. Μεσοπρόθεσμα, ο κίνδυνος εγκεφαλικού ή θανάτου δεν διέφερε σημαντικά με τις 2 θεραπείες (hazard ratio, 0.90, 95% CI, 0.74-1.1, P=0.314).
· Άλλη μελέτη έδειξε ότι όσον αφορά τον χρόνο καρωτιδικής ενδαρτηρεκτομής, η προηγούμενη ή ταυτόχρονη καρωτιδική ενδαρτηρεκτομή σε ασθενείς με ομόπλευρη σοβαρή ασυμπτωματική καρωτιδική στένωση (>70%) που υποβάλλονταν σε αορτοστεφανιαία παράκαμψη μπορεί να προλάβει καλύτερα το εγκεφαλικό από ότι η καθυστερημένη καρωτιδική ενδαρτηρεκτομή. Συνολικά ο χειρουργικός κίνδυνος δεν ήταν αυξημένος.
Προεγχειρητικές οδηγίες
· Καρδιολογική εκτίμηση
· Οι ασθενείς στένωση καρωτίδων αρτηριών έχουν αυξημένο επιπολασμό συνοδού στεφανιαίας νόσου.
· Πρέπει να ακολουθούνται οι συστάσεις της American Heart Association όσον αφορά την καρδιολογική εκτίμηση για μη καρδιολογική επέμβαση. Περιληπτικά, συνιστούν λειτουργική αξιολόγηση όλων των ασθενών με ιστορικό στηθάγχης προσφάτου έναρξης και νέα συμπτώματα μετά από αγγειοπλαστική ή αορτοστεφανιαία παράκαμψη.
· Οι μη διαβητικοί ασθενείς κάτω των 70 ετών χωρίς καρδιολογικά συμπτώματα και με φυσιολογικό Η.Κ.Γ. μπορούν να υποβληθούν σε καρωτιδική ενδαρτηρεκτομή χωρίς περεταίρω καρδιολογικό έλεγχο.
Προεγχειρητικές απεικονιστικές εξετάσεις
· Με τις απεικονιστικές μελέτες αξιολογείτε η έκταση της στένωσης και εντοπίζονται ελικώσεις και γωνιώσεις που μπορεί να επηρεάσουν την έκβαση της επέμβασης. Πολλοί χειρουργοί που συνεργάζονται με πιστοποιημένα εργαστήρια χειρουργούν βασιζόμενοι μόνο σε υπερηχογράφημα καρωτίδων. Σε περίπτωση αμφιβολιών για τον βαθμό της στένωσης ή την έκταση της νόσου περιφερικά, διενεργείται αρτηριογραφία τόξου- καρωτίδων.
· Η έκταση της νόσου πρέπει επίσης να σημειωθεί, και να δωθεί ιδιαίτερη σημασία στην προς τα άνω επέκταση της νόσου. Αυτό μπορεί να έχει επιπτώσεις στην επιλογή αναισθησίας και ενδεχομένως να χρειαστούν επιπλέον μέτρα για την διαχείριση ασυνήθιστα εκτεταμένων βλαβών.
Μετεγχειρητική παρακολούθηση
· Παρακολούθηση γενικής αίματος και ηλεκτρολυτών και Η.Κ.Γ
· Τακτική αξιολόγηση νευρολογικής εικόνας
· Αιμοδυναμική παρακολούθηση, εστιασμένη στην διατήρηση της αρτηριακής πίεσης του ασθενούς στα προεγχειρητικά επίπεδα
· Παρακολούθηση του ασθενούς για αιματώματα, που θα μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο τον αεραγωγό.
· Η αντιαιμοπεταλιακή αγωγή είναι απαραίτητη.
Επανέλεγχος
· Οι ασθενείς αξιολογούνται κάθε 2 εβδομάδες μετεγχειρητικά για επιπλοκές νευρολογικές ή του τραύματος.
· Υπερηχογράφημα καρωτίδων γίνεται μετά από 6 μήνες και μετά ετησίως.
· Εκπαίδευση των ασθενών στο eMedicineHealth's Brain and Nervous System Center and Cholesterol Center. Επίσης σχετικά άρθρα στα Stroke, High Cholesterol, Understanding Your Cholesterol Level, and Lifestyle Cholesterol Management.
Επιπλοκές
· Καρδιακή ισχαιμία
· Τραυματισμός κρανιακών νεύρων
· Αιμάτωμα με ή χωρίς επηρεασμό του αεραγωγού
· Υπέρταση και υπόταση
· Περιεπεμβατικό εγκεφαλικό
· Υποτροπή στένωσης
Έκβαση και πρόγνωση
· Τραυματισμός κρανιακού νεύρου συμβαίνει σε 2-7% των ασθενών. Υποτροπιάζουσα δυσλειτουργία λαρυγγικού και υπογλωσσίου νεύρου είναι οι συχνότεροι.
· Μετεγχειρητικό εγκεφαλικό συμβαίνει σε 1-5% των ασθενών.
· Η περιεπεμβατική θνητότητα είναι 0,5-1,8%.
· Υποτροπή της στένωσης συμβαίνει σε 1-20% των περιπτώσεων, και νέα επέμβαση απαιτείται σε 1-3% των περιπτώσεων.
· Μετά από επιτυχή καρωτιδική ενδαρτηρεκτομή, ο κίνδυνος εμφάνισης εγκεφαλικού στην 2ετία στην NASCET ήταν 1,6% σε σύγκριση με 12,2% των ασθενών με συντηρητική αντιμετώπιση.
· Στην NASCET, ο αθροιστικός κίνδυνος ομόπλευρου εγκεφαλικού ήταν 9% για τους χειρουργημένους ασθενείς και 26% για τους ασθενείς που αντιμετωπίσθηκαν συντηρητικά.
· Η μελέτη Asymptomatic Carotid Atherosclerosis Study (ACAS), ο 5ετής κίνδυνος ομόπλευρου εγκεφαλικού ήταν 5,1% για την χειρουργική ομάδα σε σύγκριση με 11% για την ομάδα με συντηρητική αντιμετώπιση. Ο κίνδυνος εγκεφαλικού στην αρτηριογραφία αποδόθηκε στην χειρουργική ομάδα και ήταν 1,2%.
· Στην μελέτη Stenting and Angioplasty with Protection in Patients at High Risk for Endarterectomy (SAPPHIRE), η αγγειοπλαστική καρωτίδων βρέθηκε ότι δεν ήταν υποδεέστερη της καρωτιδικής ενδαρτηρεκτομής σε ασθενείς με σοβαρή στένωση και συνοδά νοσήματα.
· Μετά- ανάλυση αποκάλυψε ότι η προστατευμένη αγγειοπλαστική- με χρήση φίλτρου σχετιζόταν με κίνδυνο εγκεφαλικού στις 30 μέρες και θνητότητα 2,4%.
· Η αντιαιμοπεταλιακή αγωγή (cilostazol) μπορεί να μειώνει της πρόοδο της καρωτιδικής στένωσης μετά την εμφύτευση του stent.
Μέλλον και διαφωνίες
Η αγγειοπλαστική καρωτίδων και η έρευνα των stents θα συνεχίσει να εξελίσσεται, και διενεργούνται μελέτες που αξιολογούν τον ρόλο τους σε ασυμπτωματικούς ασθενείς με υψηλού βαθμού στενώσεις.
Καθώς το ενδιαφέρον της βιομηχανίας από πολλές ειδικότητες για την αγγειοπλαστική καρωτίδων παραμένει αμείωτο, οι διαθέσιμες συσκευές θα συνεχίσουν να εξελίσσονται.